Hugenoten Monument in Zuid-Afrika, ontworpen door J.C. Jongens

Na herroeping van het Edict van Nantes in 1685 vluchtten de Hugenoten uit Frankrijk door hun protestantse geloofsovertuiging onder andere ook naar Zuid-Afrika. 156 van hen kwamen aan de Kaap in 1688, slechts 36 jaar nadat Jan van Riebeeck door de ‘Heren Zeventien’ van de Verenigde Oost-Indische Compagnie (V.O.C.) naar de Kaap de Goede Hoop werd gezonden om een verversingspost te stichten.

In 1938 werd in Zuid Afrika de 250-jarige herdenking van de aankomst de Hugenoten in 1688 gehouden. Als een der herdenkingen werd een prijsvraag uitgeschreven voor een ontwerp van een passend monument, op te richten in Franschhoek (ongeveer 120 km van Kaapstad). De V.O.C. wees hier de Hugenoten land toe om zich te vestigen.

Dingena Christina Johanna Jörg de echtgenote van Jacob Cornelis Jongens (2.3.13) hoorde hiervan, pas op een laat stadium voor de sluitingsdatum, maar moedigde haar man aan er toch aan mee te doen. Hij spendeerde zijn kerstvakantie eraan en vroeg daarna uitstel ter completering van een finale uitwerking en grootschalige overzichttekening.

Het monument moest voldoen aan de volgende principiële condities:

A. Godsdienstig
B. Historisch
C. Frans
D. Een open vergaderplek

De principiële condities worden onder andere weergegeven door de onderstaande elementen.

De drie bogen geven de drie eenheid weer.

De centrale figuur (beeldhouwer Coert Steynberg) staat op de wereldbol in Frankrijk, waar zij de ketting de godsdienst onderdrukking verbreekt, de bijbel blijft vasthouden en de mantel van oppressie afwerpt.

Het Hugenoten kruis heeft vier gelijke benen en is niet te verwarren met het Roomse kruis.

De Franse lelie is nadrukkelijk vertegenwoordigd bij de samenvoeging de drie bogen.

De open vergaderplek wordt gevormd door het grasveld en de omzoomde halfronde galerij, met enkele granieten banken.

De grote ingekleurde en ingelijste ontwerp hangt nu in het Hugenotenmuseum in Franschhoek. Het werd na het overlijden van J.C.Jongens (17-4-1986) door zijn weduwe afgestaan. De daarop voorkomende typisch Franse tuinaanleg werd door geldgebrek beknot.

Naar het monument toe lopend wordt al dadelijk een rustige, serene indruk geschapen, tegen de achtergrond van statige bomen en de daarachter zacht glooiende berg.

De ronding van de galerij, die het monument als het ware omvat, steunt het historisch terugzien en eveneens de realisering van wat het monument uitdrukt op religieus gebied. Het gehele monument is vervaardigd uit Zuid Afrikaans graniet uit het nabij gelegen oude nederzettingsdorp ‘de Paarl’ (Die Perel). Zo genoemd naar de vorm van de hoogste granietberg aldaar.

Tussen de twee ingangen is op een verhoogd voetstuk een bronzen plaat aangebracht, met in drie talen (Frans, Afrikaans en Engels) de naam van de ontwerper J.C. Jongens, en de datum van onthulling, 14 april 1948 gegrift.

Meer informatie (in het Engels).

_______________________________________________________________

We kunnen in Nederland ook nog ontwerpen van Jaap Jongens bewonderen. In 1935 zijn drie huizen in Heemstede opgeleverd aan de Heemsteedse Dreef naar zijn ontwerp. Zijn dochter Elsbeth (2.3.26) schrift hierover in  het kwartaalblad van de Historische Vereniging Heemstede – Bennebroek (de voorjaarseditie van 2010). Onderstaande foto is overgenomen uit de Heemsteder van 5 mei 2010.